Wednesday, November 13, 2013


МЯНГАД ЯСТАН ГЭЖ ҮГҮЙ
Хотгойдын шадар ван Чингүнжав Манжийн эсрэг тэмцэж явсаар урвагчидын балгаар баригдан Бээжинд хүргэгдэн зоосны нүхээр маахаа шулуулан үрэгдсэн гэдэг. Чингүнжавтай шадарлан явсан нутаг хошууны хотгойдуудыг
ВАНСЭМБЭРҮҮ
Торго шиг зөөлөн дэлбээтэй
Тоос буудгүй Вансэмбэрүү цэцгийг
Учран хараад мөнхөрнө гэдэг
Урьдын үг үнэн болов уу
 АЛАГ УУЛ
Энэ бол Ховд аймгийн Дөргөн сумын нутагт орших "Алаг уул" хэмээн нэрлэгдсэн байгалийн сонин тогтоцтой нэг тал нь ув улаан, нөгөө тал нь хав хар өнгө хоршин цогцолсон догшин сүртэй хайрхан юм.

Monday, November 11, 2013

УС НУТГИЙН НЭГЭН ДОМОГ

Эрт урьдын цагт нэгэн сайхан бүсгүйг харь нутгийн хаан богтлон одоогийн Бээжин хотноо авч одов. Харьд очсон бүсгүй ус нутгаа санан үг дуугаралгүй, хоол ч идэлгүй олон хоножээ.

  
ХАРУУЛ ОВООНЫ ДОМОГ

Түүхийн нэгэн цагт эдүгээ Харуул овоо сүндэрлэн байх нутагт цаг төр үймэж, өвчин тахал дэлгэрч түмэн гамшиг тохиолджээ. Энэ зовлон бэрхшээлийг гэтлэх арга замыг асуулгахаар
 БАЙТАГТ МӨНХӨРСӨН БААТРУУД
Ховд аймаг Булган сум бол эх орныхоо баруун хилийг хамгаалсан эрэлхэг дайчдын алдар цуутай нутаг юмаа. Дэлхийн 2-р дайн Халх голын чөлөөлөх дайн дуусаж энх амгалан цаг
ОЙРАДЫН ИХ ХААН
Галданбошигт хаан /1644-1697/ нь Зүүнгарын хаант улсын хаан байв. Галданг багад нь Зонховын шавь дүлжин Давгажалцангийн хувилгаанаар өргөмжилжээ.
Чингээд 7 наснаас нь Лхас хотноо 5-р далай лам , Ванчин Богд нарын дэргэд шавь оруулсан байна.
 ХӨХ СЭРХИЙН НУРУУ


Хөх Сэрхийн нуруу нь Баян-өлгий аймгийн Дэлүүн, Ховд аймгийн Ховд сумдын нутгийн хилийн дагуу Монгол Алтайн нурууны хойт хэсэгт оршдог

САНГИЙН ХОТ
Add caption


Ойрадын хаан Галданбошигт Зүүнгарын нэгэн боомт хотыг Ховд голын эрэг одоогийн Онгоцны улаан гэдэг газрын дээхэн талд байгуулж уг хотоо Ховд /элбэг баян гэсэн утгатай ойрд үг/ гэж нэрлэсэн.

ХУДАГТ ХАЯГДСАН ЭРДЭНЭС

1937 оны үед Ховд аймгийн сэхээтэн , лам хар болон хөрөнгөлөг чинээлэг хүмүүсийг феодал эсэргүү хэмээн хэлмэгдүүлэн шоронд хийхдээ хэрэглэж байсан мөнгөн хэрэглэл хэт хутга, мөнгөн оосор цохилуур сэтгүүр хөөрөг ганс,

АНАГААГЧ ЧУЛУУ

Ховд аймгийн Жаргалант сумын доохон талд Богочийн рашаан гэж нэгэн сайхан ус бий. Энэ усны доод талд баригдсан цэвэрлэх байгууламжийн бохир ус алдагдаж рашааныг нэгэн үе тун их бохирлосон бөгөөд энэ үед

ДУУЛИАНТ ДУУТЫН АГУЙ

Ховд аймгийн Дуут сумын нутагт нэгэн агуйд 1930-аад онд сүм хийдүүдийг нураан түйвээхэд ховор нандин бурхан тахил судар ном зэрэг олон зүйлсийг хүрээ хийдийн лам нар нь нуусан байсан гэдэг.

ЦАЙНЫ БУЛАН

Буянт голын адаг Хар ус нуурын нэгэн тохойг "Цайны булан" гэдэг. 1940-д он буюу эх орны дайны үед уух цай, татах тамхи нэн ховордож хүмүүс элдэв янзын өвс ургамал чанаж уух, тамхи орлуулан татах явдал гарч байжээ.

 ЭМИЙН УРГАМАЛ

Бага насны хүүхэд суулгаж, шингэлэг алдах явдал нэлээд байдаг. Нэн ялангуяа хавар зуны улиралд ийм явдал олонтаа тохиолддог. Эмч нар шингэлэг алдсан хүнд хоросол өгөхийг зөвлөдөг бөгөөд түүнээс дутхааргүй нэгэн хөх цэцэгт ургамал
 НЭГЭН САЙХАН ТҮҮХ

Дорнын их яруу найрагч Бэгзийн Явуухулангийн...
Туулайн гүйдэл шиг салхинд
Туулийн шугуй найгана
Уулын согоо шиг бүсгүйд
Хайрын сэтгэл дасна... 


УУЛС, ТУУЛЬСЫН ӨЛГИЙ УРИАНХАЙН ЗАРИМ АРДАРТНААС...,
Урианхай түмэн ардын засгийн үед ч , ардчилсан засгийн үед ч ажил хөдөлмөр, авьяас билгээрээ тодорсон олон охид хөвгүүдтэй. Улсын аварга малчин Б.Шижээ, Ц.Олдох, гавьяат уурхайчин Д.Пүрэв мянгат малчин У.Батсуурь, М.Цэвээн, төрийн шагналт "Жангарын туульс"-ыг өвөг удмаасаа өвлөн авч хойч үедээ уламжлан хадгалуулсан Авирмэд, туульч

ЗАХЧИН ТҮМНИЙ ТҮҮХЭЭС...,
Ховд аймгийн Алтай, Үенч, Мөст, Зэрэг, Манхан хэмээн сумдад Байтаг хавтгайн нуруунаас Ямаат уул хүртэлх газар нутагт Захчин түмэн голчлон нутаглаж байна. Ихэнх судлаачдын үзсэнээр Зүүнгарын хаант улсын хил хязгаарыг сахигч харуулын ардуудыг анх Захчин гэж нэрлэсээр, Захчин хэмээх угсаатны бүлэг буй болж , түүхийн тавцан дээр анх гарж ирсэн гэж үздэг боловчиг чухам яг хэдийд тэднийг анх хил хязгаарын харуулд гаргаж, хаана суулгасан бэ? гэдэг асуултын хариулт одоо бүрэн төгс олдоогүй байна. Өөрөөр хэлбэл Захчин нар чухам хэдийд угсаатны бүлгийн хувьд буй болов? гэдэг нь тодорхой бус байна.


ӨВӨӨГИЙН МИНЬ НУТАГ
Монголчуудад төрсөн газар нутаг, унасан бууриа дээдлэн шүтдэг уламжлал олон зууныг дамжин иржээ. Тэр сайхан ёс заншилийн нэг нь хүн төрсөн гэрийн буурь, унасан бууцан дээрээ гурвантаа хөрвөөвөл анхлан хорвоод төрсний адил сэтгэл хиргүй үйлс өөдөө болно хэмээн бэлэгддэг билээ.


ДАРВИ ХЭМЭЭХ НЭРИЙН ДОМОГ

Дайчин баатар Галдан хаан
Дайнаас буцах замдаа
Хөнхөрийн голд хүрээлэн бууж
Хөлстэй тохмоо зөөлөн авлаа

 ТҮҮХЭЭС...
Монголын эзэнт гүрний дараа бага хаад эвдрэлцэн Монгол улсыг тараан бутрааж харийн нутагт тулалдаж явсан олон мянган цэрэг эрс Монгол орондоо эргэж ирэлгүй одоогийн Иран, Ирак, Афганистан, Энэтхэг, Бирм, Унгар, болон Европийн олон оронд үлдэж эх нутагтаа эргэж ирээгүй юм. Тэдний ихэнх нь тухайн улс орныхоо уугуул иргэд нь хэмээн өөрсдийгөө боддог боловч түүх намтараа судалсан нэг хэсэг нь өөрсдийгөө Монгол угсаатан гэдгээ мэдэцгээдэг юмаа.
МОНГОЛЫН ИХ ХАТАД

Сайн байцгаана уу. Фейсбүүкийн эрхэм найзууддаа энэ өдрийн мэнд хүргэе. Энд нэгэн сайхан бүтээлийг танилцуулах гэсэн юм. Хэрвээ та бүхэн санаж байгаа бол өмнө нь Чингис хааны тухай “Өнөөгийн ертөнцийг үндэслэгч эзэн “ хэмээх хосгүй бүтээлийг танилцуулж байсан билээ.

БОСГО ТОТГО КИНО БОЛ БОЛСОН ЯВДАЛД ОЙРХОН
Кинон дээр Сагада гэдэг Казак эрийн тухай гардаг. Сагада тэр үед Ховд аймгийн Булган сумын иргэн байсан бөгөөд ах дүүс нь Шинжанд үлдсэн байсан тул хил даван Хятадруу гарахыг хоёр ч удаа завдсан боловч баригдаж дотоод яамны төлөөлөгч Гэрэлчулууны хяналтанд оржээ.